Wie voetbal of Formule 1 kijkt ziet regelmatig grote billboards met advertenties over handelen in cryptovaluta. Ook tijdens de rust en voor, tijdens en na andere tv-programma’s wordt veel geadverteerd voor cryptovaluta. Denk hierbij aan Crypto.com en Blox als aanbieders van cryptohandel. Naast advertenties in offline media is crypto het gesprek in fora, talloze online advertenties en aandacht van influencers.

De wildgroei van crypto advertenties – zonder disclaimer en bescherming van de consument – zouden naar mijn idee verboden moeten worden. Zeker zolang er geen regulering is. De reden? Cryptovaluta zijn volatiel en dus risicovol. Iedereen wil geld verdienen, maar ten koste van wie? Ook wordt de economie en technologie erachter door het overgrote deel van de (jonge) amateur-beleggers niet begrepen, waardoor het inschatten van de gevolgen op de lange termijn lastig is.

De hebberigheid, financiële beloftes en valse hoop in de advertenties, reclame en aandacht toont akelige overeenkomsten met de opbouw naar de wereldwijde economische crisis van 2007-2011.

Snel en veel geld verdienen wordt verheerlijkt in de cryptocultuur. Met verkeerde idealen, doelstellingen en intenties tot gevolg. Geld leidt tot status?

Logischerwijs krijgen voornamelijk jonge mannen deze advertenties voorgeschoteld. Deze doelgroep hecht waarde aan status, geld, en macht. Een Fear Of Missing Out (FOMO) is het gevolg.

Op werk, school, in de trein, kroeg en de sportkantines wordt veel over crypto’s gepraat. Zij geloven en vertrouwen in wat hun (online) idolen zeggen en aanbevelen. Psychologische trucs worden misbruikt in marketing campagnes om zoveel mogelijk mensen overtuigen tot aankoop van cryptovaluta of NFT’s.

Waar (veel) geld wordt verdiend en de apenrots beklommen wordt, zijn ethische principes geen prioriteit.

Deelnemen aan de crypto mania is zeker niet zonder (financiële) risico’s.

“Fortuin/Rijkdom/Lot/Geluk is een voorrecht van de moedige.” of “Dit is het teken!”. Met hemelse geluiden klinkt dit iemand die niet investeert in cryptovaluta niet moedig is, en niet gehoorzaamd en dus de boot mist. De persoon kiest bewust voor ongeluk en armoede als hij/zij/hen niet in crypto investeert.

Een verkeerde boodschap dus met kans op dramatische (financiële) gevolgen.

Hoeveel mensen lopen risico in Nederland met beleggingen in cryptovaluta?

De cryptoboom en marketingacties van cryptoboeren leidt tot meer investeerders in crypto in Nederland. Dat bewijst het onderzoek van Ipsos en de AFM.

1,2 miljoen mensen hebben crypto’s, waarvan een groot deel jong, man en hoogopgeleid is. 100.000 mensen nemen een serieus risico bij een grote waarde verdamping (90%) van crypto’s.

Verhalen van mensen die studieschuld lenen bij DUO en dit investeren in crypto, (1), (2), (3) is uitermate zorgwekkend voor de financiële toekomst van een jonge groep.

In ditzelfde onderzoek blijkt dat het bij 1/3 om een investering van maximaal 500 euro gaat. 35% heeft minimaal 2500 euro belegd in cryptovaluta. De enquête zegt ook dat beleggers het zien als een gokje.

Dat beleggers het als een gokje zien betekent dat de meesten het niet als een serieuze investering zien. Meer zoals bij een casino. Er is een kleine kans dat je wint, maar als je wint, kun je groots winnen. Een ongewenste redenatie wat mij betreft als het gaat over financiële zekerheid en vrijheid die wordt gepropageerd door de crypto ambassadeurs.

Sinds de legalisering en regulering van online gokken is er ook kritiek op de reclames van casino’s. Maar waarom niet op die van cryptoplatforms?

De gemiddelde consument begrijpt crypto economie en technologie niet

Cryptovaluta worden digitaal bewaard in crypto wallets. Ook kunnen ze verhandeld worden op cryptomarkten, maar tastbaar wordt het nooit.

Er zijn in de laatste vijf jaar veel aanbieders van cryptodiensten bijgekomen. Zij maken handelen en uitgeven met bijvoorbeeld speciale creditcards gemakkelijker.

Echter, wordt de consument gelokt met mooie beloftes, maar weinig gewezen op de risico’s en verschillen tussen de digitale munten. Want welke crypto is goed? Hoeveel is het ‘waard’? En hoe werkt dat handelen?

Er zijn de laatste jaren veel crypto’s gelanceerd en verdwenen, of de waarde is grotendeels verdampt. De achtergrond en motivatie van deze diensten en ambassadeurs is dubieus.

Veel consumenten weten bijvoorbeeld niet dat ze zelf formeel geen eigenaar zijn van een cryptomunt, maar een optie hebben. Dit is het verschil tussen een custodial en non-custodial wallet. Bij een non-custodial wallet ben jij de beheerder, bij een custodial wallet is bijvoorbeeld het handelsplatform de beheerder.

De eigenaar van een non-custodial wallet loopt hierbij het risico. Het beheer vraagt om technologische kennis om de beveiliging in orde te brengen. Bij een custodial wallet moet er sprake zijn van transparantie en vertrouwen tussen de cryptodienst en consument. En hierbij wordt weinig tot geen onderzoek naar gedaan.

Wanneer men over cryptovaluta praat, gaat het meestal over de voordelen van de blockchain als technologie. Bijna nooit wordt er gesproken over de technologische én economische toepassing. Wel over de winsten (en dan weer nauwelijks over de verliezen). Deze technologie is voor een merendeel van de consumenten zo abstract en complex dat de waarde moeilijk in te schatten is. Dit is al lastig bij een normale euro of dollar. Een waardeverandering kan dus ook moeilijk geïnterpreteerd worden door een niet-ingelezen belegger.

Cryptovaluta is een 24/7 handel. Het kan de nachtrust verstoren en stress bezorgen bij grote risico’s. Het winnen en verliezen kan, net zoals bij gokken en social media, zeer verslavend zijn. Meer inleggen om het eerdere verlies weer goed te maken kan een negatieve spiraal inleiden.

Het is een illusie om slapend rijk zonder enige inspanning, dus ook niet door crypto’s.

Al met al vraagt cryptohandel om volledige aandacht en inzicht in macro-economische en politieke ontwikkelingen, naast de technische functionaliteit en betrokken stakeholders bij de handel van een cryptovaluta.

De koers van cryptovaluta is volatiel

De koers van alle crypto’s is volatiel, waarbij de koers van Bitcoin dominant en bepalend is voor de koers van andere crypto’s. De reden achter koersstijgingen en -dalingen is niet altijd duidelijk.

Oorzaken van de stijging is verlies van vertrouwen in overheden en onzekerheid in andere investeringsmarkten, zoals aandelen en obligaties. De lage rentestand en continu bijdrukken van geld zorgt voor een laag rendement en een hoge inflatie.

Beleggers proberen dit te compenseren door risicovollere beleggingen te ondernemen, waaronder crypto’s.

Ook de politiek heeft invloed op de koers van crypto. Zoals Covid-19 zorgde voor een dip en het verbannen van cryptovaluta in China zorgde voor een terugval. Sinds november 2021 is de trendlijn negatief.

Tot slot hebben invloedrijke personen, zoals Elon Musk, in zekere mate invloed op de koers van cryptovaluta, zoals Bitcoin en Dogecoin.

Door koerswijzigingen wordt het effect van FOMO aangewakkerd. Of bij een daling, ontstaat een crypto bank run, en wordt de daling versterkt.

Dit effect wordt nog meer versterkt door beleggers die gebruik van handelsrobots. Deze handelen bij vooraf ingestelde waarden in grote volumes.

Grote beleggers met handelsrobots spelen met centen en volume. Door de kleinere handelsvolumes loopt de consument een groter risico bij grote koersstijgingen en dalingen.

De volatiliteit van crypto’s kan ertoe leiden dat de consument emotioneel gaat handelen als reactie op stress en onzekerheid. Hierdoor kan de consument op het verkeerde moment in- en/of verkopen. Met alle gevolgen van dien.

Beleid, toezicht en handhaving loopt achter op de (financiële) innovaties

Het beleid van innovaties en de financiële markt vanuit de overheid is altijd reactief geweest. Een grote crisis of schandalen corrigeren dit door tegenmaatregelen.

Neem de economische crisis van 2008 – 2012. Dit heeft geleid tot strikte aanpassingen van het fiscale- en hypotheekstelsel. Maar waarom hebben deze regels eerder niet bestaan? Veel consumenten verloren hun inkomen en huis door risicovolle beleggingen met hun huis.

Doordat het nu economisch voorspoedig gaat, heeft een regulering zoals de belastingvrije ton een nadelig effect voor de normale koper. Ook drijft AirBnB invloed op de stijgende huizenprijs. Dit klinkt positief, maar de huizenmarkt zit op slot. Starters hebben moeite met het vinden van een woning en mensen die scheiden.

Begrijp mij niet verkeerd. Een algeheel verbod op crypto’s zou ook tegen mijn principes van de vrije markt en innovatie ingaan.

Maar een maatschappelijke discussie, regulering en transparantie over de toegevoegde waarde van cryptovaluta is hard nodig om kritieke fouten van amateur-beleggers te voorkomen en innovaties in het voordeel van de mensheid te laten werken.

Handelsplatformen zoals De Giro, die handelen in aandelen, valuta, en ETF’s aanbieden, nemen hun verantwoordelijkheid door bij de aanmeldprocedure consumenten te registreren op legitimiteit en een uitgebreide kennistoets te laten afnemen door de gebruiker.

De (Europese) overheid zou burgers proactief en preventief moeten beschermen tegen zichzelf en hun financiële toekomst. Te risicovolle beleggingen kunnen leiden tot verlies van vermogen.

Mensen kunnen ondanks deze kennistoets nog steeds verkeerde beslissingen maken. Maar bij crypto’s of NFT’s zijn er geen disclaimers, en wordt er niet getoetst op kennis of legitimiteit van de handelaar.

De AFM en DNB pleit sinds 2019 voor regulering van blockchain op internationaal niveau. Mede door de coronacrisis en complexiteit van het vraagstuk is dit beleid er nog niet.

Uiteindelijk hebben veel consumenten onverantwoorde risico’s genomen en verloren. In de tussentijd zijn er al sterke koersfluctuaties geweest.

In 2023 lijkt er in Europa meer blockchainregularing te komen.

Crypto’s zijn verre van een wereldwijd wettig betaalmiddel

Crypto’s worden door een toenemend aantal bedrijven geaccepteerd als betaalmiddel. De introductie van Crypto creditcards maakt dagelijks gebruik van crypto’s toegankelijker.

Bij Tesla kun je met Dogecoin spullen kopen.

El Salvador heeft Bitcoin naast de Amerikaanse Dollar zelfs als wettig betaalmiddel geaccepteerd. Burgers en toeristen kunnen dus daadwerkelijk spullen mee kopen. Meer acceptatie wereldwijd zou de waarde van crypto’s kunnen versterken en verantwoorden.

Echter, het Internationaal Monetaire Fonds (IMF) waarschuwt El Salvador de Bitcoin niet als wettig betaalmiddel in te zetten. De reden is dat de Bitcoin en andere cryptovaluta sterk zijn gedaald, inflatie opsteekt in het land, en de financiële stabiliteit dus in gevaar komt. Zonder financiële zekerheid en vertrouwen in goed handelen van de overheid stort een economisch systeem van een land in. Ook kan de financiële toekomst van consumenten en burgers worden bedreigd.

Daarnaast zijn er landen, zoals China, één van de grootste economieën, waar cryptovaluta verboden zijn. Dit sluit een grote speler in de wereld uit. Ook andere landen hebben al (gedeeltelijke) verboden ingesteld op bezit of handel. In de Verenigde Staten en Europa is cryptovaluta wel legaal, maar ontbreekt het aan regulering, bijvoorbeeld over adverteren, bescherming, en disclaimers.

Omdat het geen wereldwijd wettig betaalmiddel wordt, zal het geen gemeengoed worden in het dagelijks economisch verkeer. Een groot deel van de mensen zoekt zekerheid door werk en inkomen. Als de waarde van deze beloning sterk fluctueert, zal een deel van de bevolking deze beloning niet accepteren.

Er is geen actief toezicht in Nederland en EU op handel in crypto’s

De handel in cryptovaluta staat niet onder direct toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB). Hun argumentatie is dat het geen wettig betaalmiddel, dus geen geld. Het woord valuta is daarom ook dubbelzinnig en verkeerd gekozen vanuit rechtsoogpunt.

Maar vanuit sociaal-cultureel oogpunt beschouwt een steeds groter deel van de samenleving crypto als betaalmiddel. Het gebruik wordt genormaliseerd door de advertenties en influencers, die hun eigen belang hebben bij een stijgende koers. Daarnaast laten zij hun volgers uitgebreid meegenieten van een levensstijl, die geld, macht en vrijheid propageert.

De AFM en DNB kunnen ingrijpen als een platform directe omzetting naar een wettig betaalmiddel, de euro, aanbiedt. Omdat dit van invloed is op het financiële systeem. Het aanbieden van een bancair systeem in cryptovaluta is in Nederland verboden.

Cryptodiensten moeten daarnaast voldoen aan de wet op witwassen en financieren van terrorisme. Ook heeft DNB een register voor cryptodiensten.

De consument staat er, ondanks de vele waarschuwingen bij verlies echt alleen voor.

Op dit moment is de Europese Commissie bezig met een wetsvoorstel dat mogelijk in 2023 van kracht wordt omtrent de blockchain en cryptovaluta. Met als doel wetgeving in de gehele Europese Unie gelijk te trekken.

Bekende crypto’s kosten veel energie en water om te delven

De populaire cryptovaluta Bitcoin en Ethereum werken middels een Proof of Work-concept. Kort en simplistisch samengevat betekent dit dat nieuwe crypto gevalideerd moeten worden door het oplossen van een (extreem moeilijke) wiskundige puzzels.

Door het oplossen komen er meer crypto in omloop. Bij Bitcoin is er een limiet, maar door het stijgende aantal miners en naderende limiet worden de puzzels complexer.

Het delven, of minen, van deze cryptovaluta vraagt dus om veel rekenkracht van computers en grafische kaarten. Grafische kaarten zijn relatief efficiënt in het berekenen van deze complexe sommen.

Echter, deze kaarten vreten energie en worden warm bij veel rekenwerk. De warmte moet gekoeld worden om te kunnen blijven rekenen. Dit kan met water- of luchtkoeling. Al met al is het Proof of Work model een energievretende bedrijfsvoering.

De cijfers van een Cambridge studie liegen er niet om. De cijfers zijn gebaseerd op het jaar 2019. Dit is vlak voordat de eerste coronagolf, en tweede cryptoboom. Dit na jarenlange stabiliteit. Door de onzekerheid en inflatie werd crypto een aantrekkelijke alternatieve investering, en voor meer miners een reden om op industriële schaal Bitcoin of Ethereum te delven.

Bitcoin is verantwoordelijk voor 131,12 terawatt, waar Ethereum, totdat zij overgaan op Proof of Stake, 100 terawatt nodig heeft. Ter vergelijking: In Nederland wordt jaarlijks 110 terawatt elektriciteit verbruikt.

Gecombineerd komen deze twee populaire cryptovaluta ruim in de top 20 van meeste energieverbruik. Hierbij zijn andere cryptovaluta niet meegerekend die ook met een Proof of Work model werken.

Naast de energie die nodig is voor het delven, is de vraag naar videokaarten gestegen. In combinatie met het chiptekort, ontstaan door corona, heeft dit de prijs opgedreven. Tevens zijn veel productielijnen stil komen te liggen door het aanhoudende chiptekort, zoals in de auto industrie.

Het verdienmodel van cryptohandelsplatformen is twijfelachtig

De kritische volgers van crypto’s die al wat jaren meekijken, kunnen zich mogelijk nog Bitconnect herinneren. Bitconnect was een cryptovaluta waarbij de waarde werd opgedreven door een multi-level marketing structuur. De consument werd beloofd dat mensen die Bitcoin uitleende aan Bitconnect een hoger rendement terugkregen. En zij kregen meer als ze anderen hierbij konden aansluiten. Een traditioneel Ponzi schema dus.

Uiteindelijk is Bitconnect in januari 2018 gesloten en verloor het snel zijn waarde.

Cryptoplatformen, zoals Crypto.com, Binance, en Coinbase verdienen een percentage of vast bedrag per transactie. Daarnaast hebben zij aanvullende diensten, zoals creditcards en loyaliteitsprogramma’s waarmee zij geld verdienen en klanten proberen vast te houden.

Een multi-level marketing verdienmodel is bij de meeste cryptoplatformen niet meer aanwezig. Wel verdienen sommige finfluencers een commissie op basis van de nieuwe klanten die zij doorsturen.

Zij proberen consumenten van de meerwaarde van crypto’s te overtuigen in video’s en content op social media. Ook benadrukken ze dat ze hoge rendementen kunnen krijgen.

Cryptoplatformen zijn er dus bij gebaat dat consumenten veel transacties in een klein of groot volume handelen. Hierdoor stijgt de waarde van deze bedrijven, omdat ze meer gebruikers hebben. Een stijgende waarde van cryptovaluta zorgt voor een nieuwe stroom aan klanten waarbij FOMO keer op keer opnieuw wordt aangewakkerd tijdens hun dagelijkse mediaconsumptie. Zij zitten vast in het door hun algoritme bedachte hokje. In werkelijkheid een gouden kooi gebouwd voor adverteerders.

Crypto.com speelt met kolossale en agressieve marketing campagnes goed in op de hype en de doelgroep. Bekende Amerikaanse filmacteur Matt Damon is brand ambassadeur geworden van het Singaporese/Maltese bedrijf. Daarnaast sponsoren zij voetbal(clubs) en Formule 1 en het F1-team Aston Martin.

Ook hebben ze Staples Center in Los Angeles omgedoopt tot Crypto.com Arena. De deal om de naam te geven aan de arena kostte Crypto.com maar liefst 700 miljoen dollar voor 20 jaar.

De marketing van Crypto.com doet mij sterk denken aan de marketing van Red Bull, die ook inspeelt op een soortgelijke doelgroep, hoogopgeleide jonge mannen.

Een andere manier waarop handelsplatformen Crypto.com, Binance, Coinbase en FTX zich profileren is de kansen die web3 biedt. Ze willen meer zijn dan een platform en beginnen zelf op een investeringsmaatschappij te legen door te investeren in Web3 start-ups om het aantal toepassingen en dus de economische waarde van cryptovaluta te vergroten. Een grotere vergelijking met de dotcom-bubbel is er niet.

Deze platformen zijn niet gereguleerd door instituten en ze bieden geen garanties bij verlies. Maar ze beloven wel financieel gewin. Dus het lijkt alsof je jezelf in de steek laat wanneer je deze kans niet pakt.

Naast een handelsplatform bieden steeds meer cryptoplatformen ook creditcards, andere financiële diensten, en NFT’s aan die met crypto gekocht kunnen worden.

Bij NFT’s in het bijzonder is het risico nog groter, want de NFT kan waarde verliezen én de cryptomunt kan waarde verliezen. Het is wat de ‘gek’ ervoor geeft.

Het is dus oppassen bij het verdienmodel van cryptoplatforms. De haalbaar en economische waarde moet ook op de lange termijn houdbaar zijn.

Cryptoplatformen breiden hun dienstverlening uit. Zij gaan er met de winst, in een wettig betaalmiddel, vandoor. Hoe meer transacties en hoe groter het volume, hoe meer er verdiend wordt. Daarmee laten deze bedrijven des te meer zien dat ze afhankelijk zijn van dollar of euro.

De parallel in het verleden die opgaat bij cryptoplatformen is die van de goudkoorts in de 19e eeuw. De verkoper van materialen die nodig zijn voor het delven verdienen meer dan de gouddelvers.

Crypto Cowboys in Nederland: Pump & Dump en Finfluencers

Finfluencers en market influencers geven via social media hun volgers handelsadvies over aandelen, en sinds een aantal jaar ook crypto’s. Soms worden zij gesponsord door cryptodiensten of schrijven artikelen ten gunste van deze diensten. Hiervoor ontvangen zij een commissie. Hierdoor zijn deze finfluencers niet onafhankelijk.

Niet altijd is duidelijk of het om reclame gaat. De Reclame Code Commissie heeft richtlijnen voor influencers gemaakt over reclame maken.

Facebook (Meta) heeft om strategische (lees financiële redenen) weer advertenties toegestaan voor crypto’s. Hierdoor ziet de consument meer reclame verschijnen dan voorheen.

Daarnaast is er geen controle op finfluencers. Zij zijn geen bewezen experts met kennis en kunde over financiële zaken. Zij kunnen het eerder verdiende vermogen gebruiken om te doen voorkomen dat zij veel geld hebben verdiend met crypto en dat hun adviezen helpen om ‘succesvol’ te worden.

Finfluencers kunnen ook (indirect) participeren in een Pump & Dump. Hiermee verdienen ze, door vroeg in te kopen, over de rug van hun volgers, geld. Wanneer zij een cryptovaluta promoten, stijgt de waarde, en stappen zij uit op het hoogtepunt. Deze promotie gaat veelal via social media en YouTube. Zij gaan er met de winst vandoor, terwijl de volgers met een waardeloos iets achterblijven.

Dat finfluencing op schaal effect heeft bewijst Elon Musk. Hij heeft meerdere keren als finfluencers de koers van zowel Bitcoin als Dogecoin beïnvloedt toen hij dit noemde in zijn tweets.

Tesla merch buyable with Dogecoin

— Elon Musk (@elonmusk) January 14, 2022

Finfluencers kunnen dus een dubbel financieel belang hebben om jou te overtuigen te handelen in cryoptovaluta en/of NFT’s via een bepaald cryptoplatform.

Recent heeft de AFM nog gewaarschuwd voor het matige tot slechte onderzoek en onzorgvuldige aanbevelingen en beleggingsadvies. De AFM is een onderzoek gestart naar 150 finfluencers.

XPOSE: Nederlands cryptocowboys in beeld

In de aflevering van Boos van januari 2022 komt de cryptovaluta XPOSE aan bod. Gepromoot door bekende (online) Nederlanders en ondernemers die hun rijkdom danken aan social media, het verkopen van cursussen en beloftes.

Deze aflevering is een samenwerking met het Financieel Dagblad en BNR. BNR heeft een serie podcastafleveringen gemaakt over de Crypto Cowboys.

In de aflevering van Boos op YouTube worden influencers en bekende (online) persoonlijkheden geconfronteerd met hun betrokkenheid bij XPOSE. De cryptomunt heeft inmiddels alle waarde verloren, waardoor vaak jonge mensen, die snel rijk dachten te worden, hun spaargeld hebben verloren.

Conclusie

Beleggen in cryptovaluta en aanverwante producten is een hoog risico voor de consument. Zowel voor de ingelezen als niet-ingelezen amateur-belegger. Zij worden in de advertenties weinig tot niet gewezen op deze risico’s noch beschermd door overheden. Tot op heden blijft regulering sowieso tot 2023 uit.

Er zijn veel partijen die snel geld willen verdienen tijdens de crypto mania. Dit kan ten koste gaan van de financiële toekomst en gezondheid van de consument-belegger.

Er worden veel (valse) beloftes gemaakt door influencers en advertenties van cryptoplatforms. Deze platforms spelen gretig in op diepgaande behoeftes als status, moed, en FOMO. Ze maken dankbaar gebruik van het algoritme van social media platforms als YouTube, Facebook, Instagram en TikTok om advertenties effectief voor te schotelen aan de doelgroep.

Deze adverteerders en aanbieders zijn meestal niet transparant in de manier waarop zij geld verdienen. Noch ontbreekt het ze aan verantwoordelijkheid voor hun (jonge) doelgroep om onverantwoorde financiële risico’s te nemen. De doelgroep, jonge hoogopgeleide mannen wordt gedreven door geld en status. De advertenties spelen in op de behoefte om snel en makkelijk rijk te worden. Een contradictio in terminis.

De handelsplatformen die rooskleurige rendementen en voordelen voorschotelen hebben relatief wankele verdienmodellen bij een volatiele markt. Zij zijn, ondanks dat zij anders doen voorkomen, sterk afhankelijk van wettige betaalmiddelen zoals de dollar en euro om hun advertenties de wereld in te spuien.

Het is een illusie in een kapitalistisch systeem dat iedereen rijk kan worden die in crypto handelt. De kans op verlies van vermogen is groter dan de kans op winst in een 24/7 handel. Wanneer de consument de ontwikkelingen niet op de voet volgt en weinig onderzoek doet naar de systemen van invloed, dan kan een investering in crypto al snel een koude kermis worden.

We wachten nog op het de resultaten van het onderzoek van de AFM naar finfluencers. Dit kan mogelijke gevolgen hebben voor de adviezen en reclames die zij geven in Nederland.

Hopelijk nemen de AFM en Europese Commissie in hun onderzoeken en reguleringstraject ook het adverteren van cryptovaluta en beschermen van de consument mee.

Om de crypto mania en nadelige gevolgen in te perken, zou een verbod op adverteren van cryptovaluta helpen om de onwetende consument te beschermen tegen zijn eigen, irrationele, aspiraties.