In het afgelopen jaar zijn verschillende rechtszaken aangespannen tegen juicekanalen. Waaronder de zaak die Samantha Steenwijk aanspande tegen Juicevlogger Yvonne Coldeweijer.

De rechtszaak laat het rebelse karakter zien waarmee juicekanalen de mediawereld veroveren. De rechtszaak resulteert in extra jurisprudentie. Jurisprudentie betekent dat de uitspraak van de rechter ook gebruikt kan worden in andere rechtszaken die vergelijkbaar zijn.

Dit kan leiden tot veranderingen waarop juicekanalen te werk gaan of hoe BN’ers omgaan met juicekanalen.

De zaak wordt, omdat er een kort geding is aangespannen door Samantha Steenwijk, ook door andere media, RTL Boulevard, AD, Telegraaf, RTL Nieuws en NOS actief gevolgd. Dit zorgt ervoor dat juicekanalen nóg meer dan ooit te voren invloed hebben op de dagelijkse nieuws- en mediaconsumptie in Nederland.

De rechtszaak leidt ook tot extra aandacht voor juicekanalen zelf. Waarbij het lijkt dat iedere vorm van aandacht, positief kan zijn voor het merk en het aantal kijkers en volgers.

De zaak kan dan ook gezien worden als een win-win situatie. 1) extra publiciteit voor de BN’er, 2) extra publiciteit voor het juicekanaal. In vele rechtszaken met bekende personen speelt dit een rol en wordt zelfs de dader verheerlijkt. Denk aan Willem Holleder of ‘The Wolf of Wall Street’ Jordan Belfort.

De zaak leidt aan de ene kant dus extra inkomsten en mogelijk nieuwe volgers op basis van de autoriteit en invloed van Yvonne Coldeweijer. Yvonne plaatst advertenties, promoot haar abonnement en producten in en rondom haar reactievideo. Deze video heeft ze geplaatst naar aanleiding van het kort geding.

Echter, als de juice pertinent niet waar is, is dit schadelijk voor de bekende persoon. Het is dan ook ethisch onverantwoord om met de privacy van individuen op basis van geruchten aan de haal.

Denk aan de zaak rondom The Voice, die de gedaagden voor het leven heeft getekend, maar ook aan Bilal Wahib. Die met moeite een plek probeert te veroveren als bekend persoon, nadat hij door het slijk is gehaald in de media door zijn actie op Instagram.

De zaak: Life of Yvonne vs. Samantha Steenwijk

Op 29 april 2022 deed de rechtbank in Amsterdam uitspraak in het kort geding over de beschuldiging van Yvonne Coldeweijer van Life of Yvonne over het gebruik van illegale afslankpillen door Samantha Steenwijk.

Yvonne heeft deze bewering geplaatst via haar Instagram, Telegram, en YouTube op basis van een anonieme melding van een ‘spion’. Een spion is een loyale volger van Yvonne die juice over bekende mensen delen met haar.

Op basis van deze melding wordt er onderzoek gedaan door Yvonne, hetzij minimaal, door alleen te vragen of zangeres Samantha Steenwijk deze illegale afslankpillen heeft besteld. Het feit is dat anonieme bron 1 (‘Spion’) verwijst naar anonieme bron 2, en deze de aankoop heeft bevestigd in een DM op Instagram, maar deze persoon wil wel anoniem blijven. Maar meer dan een DM wordt er niet uitgewisseld.

Samantha Steenwijk, die Yvonne Coldeweijer voor de rechter daagt, spreekt over onjuiste uitspraken, misleiding en schenden van haar goede naam en persoonlijke levenssfeer. Ook een beeltenis va haar die werd gebruikt bij een suggestieve thumbnail zet de beeldvorming kracht bij.

Samantha Steenwijk eist het volgende:

• Spoedeisend belang van rectificatie
• Bekend maken van bronnen
• 5000 euro schadevergoeding voor haar aangetaste reputatie

Yvonne Coldeweijer beroept zich op vrijheid van meningsuiting, en het feit dat Samantha Steenwijk regelmatig aanschuift bij RTL Boulevard. Ook beroept ze zich op journalistieke bronbescherming. Ook had een gang naar de rechter op basis van hoor- en wederhoor kunnen uitblijven toen de advocaat een eerste verzoek tot rectificatie eiste. Als reactie hierop heeft Yvonne de video voor de rechtszaak verwijderd van YouTube.

Gevolgen voor juicekanalen in Nederland op basis van de uitspraak: Steenwijk vs. Coldeweijer

De uitspraak van de rechter heeft gevolgen hoe media, maar ook bloggers, vloggers, en influencers moeten omgaan met hun journalistieke werk. De rechter vindt het werk van een juicekanaal journalistiek, waardoor niet alle eisen van Samantha Steenwijk worden ingewilligd.

Maar de rechter vindt ook dat er onderzoeksjournalistiek moet plaatsvinden, waardoor online anonieme en onbekende bronnen verzamelen dus niet voldoende is. Ook heeft het handelen van Yvonne Coldeweijer, door de eerdere video met beweringen offline te halen op verzoek van de advocaat namens Samantha Steenwijk ertoe geleid dat de reputatie schade beperkt is gebleven. Er wordt dus geen schadevergoeding uitgekeerd.

De beoordelingen en gevolgen van de zaak door Rechtbank Amsterdam op een rijtje:

• De rechter acht het werk van Yvonne Coldeweijer als individu, en dus ook andere juice als journalistiek werk. Hierdoor kan zij zich beroepen op bescherming van de bronnen;
• Influencers, vloggers, en bloggers, waaronder juicekanalen, met honderdduizenden kijkers en volgers moeten het gevolg dat zij hebben op andere media in ogenschouw nemen;
• De beperkte hoeveelheid bronnen (twee), waarvan beiden onbekend én anoniem blijven, is geen gedegen onderzoeksjournalistiek om beweringen te doen. Beweringen mogen wel gedaan worden als deze (nog) niet sluitend zijn, mits er goed onderzoek is gedaan voordat beschuldigingen worden gedaan;
• Aangenomen feiten, zoals getoond op sociale media, hoeveel iemand is afgevallen én hoeveel iemand kan hebben gesport als dit zichtbaar is of op basis van ‘lijntjes aan elkaar knopen’, maakt de beweringen niet hard genoeg en dus onrechtmatig.
• Rectificatie zonder commentaar moet binnen 48 uur worden geplaatst door Yvonne Coldeweijer op haar YouTube-kanaal. Zonder commentaar, 60 seconden lang, zwarte tekst of een witte achtergrond. 13 dagen lang. En als er een nieuwe uitzending komt, moet dit vooraf aan de uitzending in de komende dagen worden getoond;
• In een Instagram Story, geplaatst tussen 11:00 en 12:00 moet geplaatst worden, waarna twee uur lang ook geen andere berichten geplaatst mogen worden. De story moet 24 uur beschikbaar zijn.
• Er hoeft geen schadevergoeding te worden betaald, omdat de publicatie op verzoek is verwijderd. Een rectificatie hersteld de reputatie, goede eer en naam van Samantha Steenwijk;
• Indien er geen rectificatie plaatsvindt wordt een dwangsom van 1000 euro per dag, tot een maximum van 50.000 euro opgelegd;
• Yvonne Coldeweijer is grotendeels in het ongelijk gesteld, waardoor zij de proceskosten (2.444,43 euro) moet betalen;

Kortom, de media, BN’ers, influencers, vloggers en bloggers zullen zich bewuster moeten zijn van de invloed die zij hebben op media en maatschappij. Er kunnen geen beweringen worden gedaan over individuen of bedrijven zonder gedegen onderzoek.

Sluitend hoeft het bewijs niet te zijn, maar de beweringen moeten wel hard te maken zijn. Dat bronnen anoniem willen blijven, maar ook onbekend zijn voor de journalist is dus niet voldoende.

De anonieme bronnen hebben Yvonne immers zelf benaderd via een DM op sociale media, en niet andersom.

Het blijkt dat in de praktijk de juicekanalen, ook Yvonne Coldeweijer, de werkwijze als juicekanaal niet heeft aangepast na de rechtelijke uitspraak. BNR heeft onderzocht wat de werkwijze is. In reactie verklaart Yvonne dat ze duidelijk heeft gemaakt dat het een gerucht is en dat het juice is “That’s it!”

Ook zullen journalisten actiever hoor en wederhoor moeten toepassen om schadevergoedingen of zelfs gehele rechtszaken te voorkomen.